قانون اصلاح ماده ۱۳
نظر به اینکه از یک سو ماده ۱۳ سابق و آئین نامه اجرایی آن جوابگوی نیازهای جامعه از لحاظ مسائل و استانداردهای بهسازی محیط، ابزار کار، آموزش و بهداشت فردی دست اندرکاران و شاغلین در کارگاهها و کارخانجات و محلهای تولید و توزیع و عرضه و مصرف مواد غذایی و هم چنین اممکنه عمومی نبود و از سوی دیگر میزان جرائم تعیین شده برای متخلفین در آن زمان در مقایسه با جرائم تخلفات مشابه در سالهای اخیر بسـیار کم و ناچیز بود و بالاخره همکاری نیروهای انتظامی در ماده مذکور تأمین نشده بود لذا با هدف رفع نارسائیهای مذکور و تقویت بنیه قانونی عوامل و واحدهای نظارتی در سال ۱۳۷۷ پیش نویس اصلاحیه ماده ۱۳ تدوین و برای طی مراحل تصویب به مراجع ذیربط ارسال گردید که خوشبختانه در آذر ماه ۱۳۷۹ تحت عنوان « قانون اصلاح ماده ۱۳ قانون مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی» از تصویب مجلس محترم شورای اسلامی و همچنین شورای محترم نگهبان گذشت و به وزارت بهداشت ابلاغ گردید که بدنبال آن آیین نامه اجرایی ماده مذکور با حدود دویست ماده و بند و تبصره به تصویب مقام محترم وزرات بهداشت رسید و به سراسر کشور برای اجرا ابلاغ گردید. نکته قابل توجه اینکه :
در ماده ۱ آیین نامه مقررات بهداشتی این ماده کلیه تولیدکنندگان، پیشه وران، کارگران ، و تمام شاغلین در مواد غذایی و امکنه عمومی موظف شده اند ابتدا دوره مخصوص بهداشت عمومی و بهداشت مواد غذایی را طی کرده، گواهینامه مربوطه را اخذ و سپس اجازه کار داشته باشند.
اکنون به دلیل اهمیت موضوع عین « قانون اصلاح ماده ۱۳» و قسمت های مهم از آئین نامه اجرایی و مقررات بهداشتی ماده مذکور را در ذیل بیان می کنیم.
قانون اصلاح ماده (۱۳) قانون مواد خوردنی، آشامیدنی
آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی
ماده واحده- ماده (۱۳) قانون مواد خوردنی، آشامیدنی و آرایشی وبهداشتی مصوب سال ۲۲/۴/۱۳۴۶ بشرح زیراصلاح میگردد.
ماده۱۳- تخلف از مقررات بهداشتی نظیر عدم رعایت بهداشت فردی ، وضع ساختمانی، وسایل کار ممنوع است و مستوجب مجازات میباشد . مقررات بهداشتی مربوط به مراکز تهیه و تولید ، نگهداری ، توزیع و فروش و حمل و نقل مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و اماکن عمومی در آیین نامه اجرایی این ماده تعیین خواهد شد. تخلف از
مقررات مذکور مستوجب مجازاتهای بازدارنده از بیست وپنج هزار(۲۵۰۰۰) تا پانصد هزار(۵۰۰۰۰۰) ریال جریمه نقــــدی به ازای هر مورد نقض مقررات بهداشتی خواهد بود. میزان مجازات های یاد شده براساس نرخ تورم (هر سه سال یک بار) بنابه اعلام بانک مرکــزی جمهوری اسلامی ایران و تأیید هیأت وزیران قابل افزایش است.
مأمورینی که از طرف وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی برای نظارت بهداشتی اماکن و مراکز موضوع این ماده تعیین میشوند مکلفند متخلفین از مقررات بهداشتی را با ذکر موارد تخلف با تنظیم گزارش به مسئول بهداشت محل معرفی نمایند. مسئول بهداشت محل در صورت تأیید گزارش به صاحب مرکز و یا مسئولین مربوطه اخطار مینماید تا نسبت به رفع نواقص بهداشتی در مهلت تعیین شده اقدام کند. در صورت عدم رفع موارد تخلف ، دستور تعطیل محل و مهر و موم یا لاک و مهر آنرا صادر مینماید و پس از برطرف شدن نواقص و تأیید مسئول بهداشت محل از واحد مربوطه رفع تعطیل و فک مهر و موم خواهد شد. در تمام موارد مذکور پرونده جهت رسیدگی به دادگاه صالح ارجاع میگردد.
مقررات بهداشتی ، وظایف و مسئولیتهای مسئول بهداشت محل و مأمورین نظارت ، مدت زمان لازم برای رفع نواقص بهداشتی و سایر امور مربوطه در اجرای این ماده واحده در آئین نامه اجرائی این قانون مشخص خواهد شد.
تبصره ۱- صاحبان مراکز مزبور در صورتی که اقدامات انجام شده را خلاف قانون و مقررات مربوطه بدانند میتوانند به مراجع قضایی صالح شکایت نمایند.
تبصره۲- مأمورین انتظامی موظفند در تمام مراحل اجرای عملیــات بازرسـی ، تعطیـل و مهر و موم یا لاک و مهر کردن محل ، همکاری لازم را با مأمورین وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی به عمل آورند.
تبصره ۳- آیین نامه اجرایی این قانون توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تدوین میگردد.
۱۳۷۹/۹/۲۰
مهدی کروبی
رئیس مجلس شورای اسلامی
آئین نامه اجرائی قانون اصلاح ماده ۱۳ قانون مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی
در اجرای تبصره ۳ قانون اصلاح ماده ۱۳ قانون مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی مصـوب آذر مـاه ۱۳۷۹ مجلس محترم شورای اسلامی ، بدینوسیله آئین نامه اجرائی ماده مذکـور را مشـتمل بـر ۵ فصل ، ۹۵ مــاده ، ۵۴ تبصره و ۴۶ بند بشرح ذیل تصویب مینماید.
فصل اول
بهداشت فردی
ماده ۱ : کلیه متصدیان و کارگران و اشخاصی که در تهیه ، تولید ، توزیع و نگهداری و فروش و وسائط نقلیه حـامل مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و اماکن عمومی اشتغال دارند ، موظفند دوره ویژه بهداشت عمومی را بترتیبی که معاونت سلامت وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تعییـن و اعلام مینماید گذرانده و گواهینامه معتبر آنرا دریافت دارند.
تبصره ۱- مدیریت و یا تصدی و اشتغال بکار در هر یک از کارگاهها و کارخانجات و مراکز و اماکن و وسائط نقلیه موضوع این آئین نامه بدون داشتن گواهینامه معتبر موضوع ماده ۱ ممنوع است.
تبصره ۲ – استخدام یا بکارگیری اشخاص فاقد گواهینامه معتبر مندرج در ماده ۱ این آئین نامه در هـر یـک از کارگاهها و کارخانجات و اماکن و مراکز و وسائط نقلیه مذکور ممنوع است.
تبصره ۳- اشخاصی مانند صندوقدار ، باغبان ، نگهبان ، راننده و نظایر آنها که در اماکن موضوع این آئین نامه شاغل بوده لیکن با مواد غذایی ، آرایشی و بهداشتی ارتباط مستقیم ندارند از شمول ماده ۱ فوق و تبصره های ۱ و ۲ آن مستثنی می باشند.
ماده ۲ : کلیه متصدیان ، مدیران ، کارگران و اشخاصی که مشمول ماده ۱ این آئین نامه میباشند موظفنـد کـارت معاینه پزشکی معتبر در محل کار خود داشته و هنگام مراجعه بازرسین بهداشت ارائه نمایند.
تبصره ۱ – کارفرمایان موظفند هنگام استخدام اشخاص گواهینامه معتبر ماده ۱ و کـارت معاینه پزشکی آنـان را ملاحظه و ضمن اطمینان از اعتبار آن در محل کسب نگهداری نمایند.
تبصره۲- کارت معاینه پزشکی منحصراً از طرف مراکز بهداشت شهرستان یا مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستائی وابسته به وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی صادر خواهد شد. مدت اعتبار کارت فوق برای پزندگان ، اغذیه ، ساندویچ ، بستنی و آبمیوه فروشان و قنادان و مشاغل مشابه و نیز کارگران کارگاهها و کارخانجات تولید مواد غذایی و بهداشتی فاسد شدنی ۶ ماه و برای سایر مشاغل موضوع این آئین نامه حداکثر یکسال میباشد.
ماده ۳- متصدیان و کارگران اماکن و مراکز و کارگاهها و کاخانجات و وسائط نقلیه موضوع این آئین نامه موظفنـد رعایت کامل بهداشت فردی و نظافت عمومی محل کار خود را نموده و به دستوراتیکه از طرف بازرسین بهداشت داده می شود عمل نمایند.
ماده ۴- کلیه اشخاصی که در اماکن و مراکز و وسائط نقلیه موضوع این آئین نامه کار میکنند باید ملبس به لبـاس کار و روپوش تمیز و به رنگ روشن باشند.
تبصره ۱- کلیه تهیه کنندگان مواد غذائی نظیر آشپزان، نانوایان و مشاغل مشابه و نیز کارگران کارگاهها و کارخانجات تولید مواد غذایی و بهداشتی که با این مواد ارتباط مستقیم دارند ملزم به پوشیدن روپوش سفید و کلاه واشخاصی مانند شاغلین و فروشندگان اغذیه و ساندویچ ، آبمیوه ، بستنی ، شیرینیجات ، کله و پاچه ، جگرکی و مشابه آنها علاوه بر روپوش و کلاه ملزم به استفاده از دستکش در حین کار میباشند.
تبصره ۲- در رستورانها و چایخانه های سنتی افرادیکه در امر پذیرایی شرکت داشته و با غذا سروکار دارند ملزم به پوشیدن روپوش و کلاه سفید بوده و سایر افراد میتوانند از لباسهای محلی استفاده کنند.
ماده ۵ : متصدیان اماکن ومراکز وکارگاهها و کارخانجات موضوع این آئین نامه موظفند برای هر یک از شاغلین خود جایگاه محفوظ و مناسبی بمنظور حفظ لباس وسایر وسایل در محل تهیه نمایند .
ماده ۶ : متصدیان مراکز واماکن و کارگاهها وکارخانجات و وسائط نقلیه موضوع این آئین نامه موظفند از ورود و دخالت افراد متفرقه به امور تولید و تهیه و طبخ و حمل و نقل و توزیع و فروش مواد غذایی جلو گیری نمایند .
ماده ۷ : متصدیان مراکز واماکن وکارگاهها و کارخانجات ووسائط نقلیه موضوع این آئین نامه موظفند به تناسب تعداد کارگران خود بازاء هر کارگر حد اقل ۵/۲ متر مربع اطاق استراحت مطابق با موازین بهداشتی تهیه نمایند .
تبصره : در هر حال مساحت اطاق استراحت نباید کمتر از ۵/۷ متر مربع و ارتفاع سقف آن نباید کمتر از ۸/۲ متر باشد
ماده ۸ : متصدیان کارگاهها وکارخانجات مواد غذائی و بهداشتی موضوع این آئین نامه موظفند در صورت لزوم آشپزخانه
، انبار مواد غذائی اولیه و سالن غذا خوری با فضای کافی به تناسب تعداد کارگران و شاغلین باشرایط کاملاً بهداشتی مطابق ضوابط وزارت بهداشت ، درمان و آ موزش پزشکی در محل کارگاه یا کارخانه ایجاد نمایند .
ماده ۹ : هر کارگر موظف به داشتن کلیه وسایل نظافت ، شستشو و استحمام اختصاصی میباشد .
ماده ۱۰ : اشخاصی که به نحوی از انحاء با طبخ وتهیه و توزیع مواد غذایی سرو کار دارند ، در حین کار شخصاً حق دریافت بهای کالای فروخته شده را از مشتری نخواهند داشت.
تبصره ـ شاغلین محلهایی مانند میوه و سبزی فروشی، عطاری ، سقط فروشی ، بقالی و فروشندگان مواد غذائی بسته بندی شده ، همچنین فروشندگان آن گروه از مواد غذایی که بدون شستشو یا پخت و پز بمصرف نمیرسد از شمول این ماده مستثنی میباشند .
ماده ۱۱ : جعبه کمکهای اولیه با مواد ووسایل مورد نیاز در محل مناسب نصب گردد .
ماده ۱۲ : کارگران کارگاهها وکارخانجات و اماکنی که با پخت و فرآوری مواد غذایی سرو کار دارند همچنین کارگران کشتارگاهها و محلهایی مانند آنها موظفند هر روز قبل از شروع و بعد از خاتمه کار استحمام نمایند .
ماده ۱۳ : استعمال دخانیات توسط متصدیان و کارگران مشمول این آئین نامه در حین کار ممنوع است .
ماده ۱۴ : فروش وعرضه سیگار در کارگاهها وکارخانجات واماکن و مراکز ومحلهای موضوع این آئین نامه ممنوع است .
تبصره ۱-اماکن و مراکز و محلهائیکه دارای مجوز و عاملیت عرضه دخانیات هستند از شمول ماده ۱۴ مستثنی میباشند
تبصره ۲ـ فروش سیگار به افراد کمتر از ۱۸ سال در اماکن و مراکز موضوع این آئین نامه ممنوع است.
ماده ۱۵ : مصرف هرگونه محصولات دخانیاتی در محوطه های عمومی کارگاهها ، کارخانجات و اماکن و مراکز و محلهای موضوع این آئین نامه ممنوع است.
تبصره ۱ ـ متصدیان ، مسئولین و یا کارفرمایان محلهای موضوع این آئین نامه مسئول اجرای مفاد ماده ۱۵ بوده و موظفند ضمن نصب تابلوهای هشدار دهنده در نقاط مناسب و در معرض دید از مصرف دخانیات جلوگیری کنند.
تبصره ۲ ـ متصدیان ، مسئولین و یا کارفرمایان موضوع تبصره ۱ می تواننـد محل مشخصی را که کاملاً از محلـهای معمولی و عمومی جدا باشد جهت افرادیکه می خواهند دخانیات مصرف کنند در نظر بگیرند.
فصل دوم
« شرایط ساختمانی و بهداشتی محلهای مشمول قانون »
از ماده ۱۶ لغایت ماده ۶۵ به این قسمت اختصاص دارد که ریز مواد و موارد آنها در فرمها و چک لیستهای مربوطه منعکس گردیده و بدلیل محدودیت زمانی از تکرار آنها در اینجا خودداری می شود.
فصل سوم
وسایل و لوازم کار
از ماده ۶۶ تا ۸۴ به این قسمت اختصاص دارد که ریز مواد و موارد آنها در فرمها و چک لیستها منعکس گردیده و بدلیل محدودیت زمانی از تکرار آنها در اینجا خودداری می شود.
فصل چهارم
وظایف مسئول بهداشت محل و مأمورین نظارت و تکالیف صاحب یا مدیر محلهای مشمول قانون
ماده۸۵ : مأمورینی که از طرف وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی برای نظارت و بازرسی بهداشتی از محلهای مشمول قانون اصلاح ماده ۱۳ قانون مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی تعیین میشوند موظفند متخلفین از مقررات بهداشتی را با ذکر تخلف و تنظیم گزارش به مسئول بهداشت محل معرفی نمایند.
تبصره ۱ ـ مسئول بهداشت محل رئیس مرکز بهداشت شهرستان یا رئیس مرکز بهداشتی درمانی شهری یا روستایی است که با تشخیص و ابلاغ معاون امور بهداشتی دانشگاه یا دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی محل تعیین میشوند.
تبصره ۲ ـ مأمور نظارت یا بازرس بهداشت به کاردان یا کارشناسی گفته میشود که دوره مخصوص بهداشـتی را گذرانده و از طرف وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی یا دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور برای امور بازرسی و نظارتی در زمینه مسائل بهداشت محیطی و بهادشت مواد غذایی بکار گمارده شده و دارای کارت بازرسی باشد.
تبصره ۳ ـ کارت بازرسی کارت مخصوص مدت داری است که عکس بازرس روی آن الصاق و مشخصات کامــــل شناسنامه ای ، تحصیلاتی و شغلی وی در آن درج شده باشد. این کارت منحصراً توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی (با امضای وزیر) یا دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ( با امضای رئیس دانشگاه ) برای بازرسین موضوع تبصره ۲ فوق صادر و هرگونه سوء استفاده از آن جرم محسوب میشود.
ماده ۸۶ ـ مسئول بهداشت محل در صورت تأیید گزارش مأمور نظارت ، علاوه بر معرفی صاحب یا مدیر مؤسسه و یا صاحب یا راننده وسیله نقلیه به دادگاه ، کتباً به وی اخطار مینماید ظرف مدت معین (۱۵ روز تا ۲ ماه حسب نوع و تعداد نواقص ) ، نواقص بهداشتی را برطرف نماید.
ماده ۸۷ ـ در صورتیکه پس از انقضای مهلت داده شده ، محل دارای نواقص بهداشتی باشد ، بازرس بهداشت مکلف است مراتب را به مسئول بهداشت محل گزارش نماید و مسئول مذکور پس از رسیدگی و تأیید گزارش بازرس بهداشت مکلف است علاوه بر معرفی متخلف به دادگاه ، محل تعیین شده را با دستور کتبـی و صـدور اخطـار ۲۴ تا ۴۸ ساعته موقتاً برای مدت یک هفته تعطیل و در مورد وسایط نقلیه ، دستور توقف در پارکینگ آنرا برای مدت حداقل یک هفته به نیروی انتظامی ابلاغ نماید.
ماده ۸۸ ـ تعطیل موقت محل با لاک و مهر و یا مهر موم کلیه درها و راههای نفودی و نقاط حساس مانند شیرهای آب و گاز و کنتور برق و امثال آنها و در مورد وسایط نقلیه ، توقف وسیله نقلیه مربوطه توسط نیروی انتظامی در پارکینگ و تنظیم صورت مجلس انجام و با نصب اطلاعیه علت تعطیل یا توقف همراه خواهد بود.
تبصره ۱ ـ مسئولیت نگهداری از لاک و مهر و یا مهر و موم و اطلاعیه علت تعطیل یا توقف بعهده صاحب یا مدیـر مؤسسه تعطیل شده میباشد.
تبصره ۲ ـ شرایط توقف وسیله نقلیه و صورت مجلس و سایر موارد برخورد با وسیله نقلیـه طبـق دسـتورالعملی خواهد بود که توسط نیروی انتظامی و وزارت بهداشت مشترکاً تنظیم می شود.
ماده ۸۹ ـ شکستن لاک و مهر و یا مهر و موم و همچنین برداشتن موانع ورود به محل تعطیل شده و یا داخل شدن به وسیله نقلیه متوقف شده بدون کسب مجوز کتبی از مسئول بهداشت محل موجب تعقیب قانونی صاحب یا مدیر موسسه تعطیل شده ویا صاحب و راننده خودرو متوقف شده خواهد بود.
ماده ۹۰ ـ پس از انقضای مدت تعیین شده برای تعطیل موقت محل یا توقف وسیله نقلیه ،صاحب یا مدیر مؤسسه تعطیل شده یا صاحب یا راننده وسیله نقلیه متوقف شده ضمن سپردن تعهد قابل قبول متضمن اجرای قانون به مسئول بهداشت محل ، تقاضای بازگشایی محل تعطیل شده یا رفع توقف وسیله متوقف شده را مینماید . مسئول بهداشت محل درصورت قبول تقاضا و تعهد متقاضی ، محل تعطیل شده را صرفاً برای رفع نواقص بهداشتی با دستور کتبی موقتــاً بازگشایی و حسب مورد دستور رفع توقف خودرو متوقف شده را برای رفع نواقص صادر مینماید.
ماده ۹۱ ـ بازگشایی محل و یا رفع توقف وسیله نقلیه با شکستن لاک و مهر و یا مهروموم کلیه درها و راههای نفوذی و تنظیم صورت مجلس انجام و با نصب اطلاعیه حاوی « در حال رفع نواقص بهداشتی است. اجازه بهره بـرداری نـدارد. » همراه خواهد بود.
ماده ۹۲ ـ صاحب یا مدیر مؤسسه یا وسیله نقلیه ، پس از رفع کلیه نواقص بهداشتی ، تقاضای بهره برداری از محل یا وسیله نقلیه را به مسئول بهداشت محل تسلیم و مسئول مذکور موظف است مأمور نظارت را ظرف مدت دو روز اداری جهت بازرسی اعزام نماید.
ماده ۹۳ ـ بازرس بهداشت موظف است پس از بازرسی، چنانچه کلیه نواقص بهداشتی ، بر طرف شده باشد، مراتب را کتباً به مسئول بهداشت محل گزارش و مسئول مذکور در صورت تأیید گزارش بازرس بهداشت اجازه بهره برداری از محل یا وسیله نقلیه را کتباً صادر نماید.
ماده ۹۴ ـ اقدام به بهره برداری قبل از رفع کلیه نواقص بهداشتی و اخذ مجوز بهره برداری از مسئول بهداشت محل ، موجب تعطیل مجدد یا توقف مجدد وسیله نقلیه برای حداقل مدت یکماه بدون نیاز به طی مراحل مندرج در موارد ۸۶ و ۸۷ این آیین نامه خواهد شد.
ماده ۱۴: کلیه مواد تقلبی یا فاسد یا موادی که مدت مصرف آنها منقضی شده باشد بلاقاصله پس از کشف توقیف می شود . هرگاه وزارت بهداری یا مؤسسات مسئول دیگر گواهی نمایند که مواد مکشوفه برای برخی مصارف انسانی یا حیوانی یا صنعتی قابل استفاده است ولی نگاهداری آنها امکان ندارد مواد مکشوفه بدستور دادستان شهرستان با اطلاع صاحب کالا و با حضور نماینده دادستان شهرستان بفروش میرسد و وجوه حاصل تا ختم دادرسی و صدور حکم قطعی در صندوق دادگستری تودیع خواهد شد و هرگاه گواهی شود که مواد مکشوفه قابلیت مصرف انسانی یا حیوانی یا صنعتی ندارد فوراً بدستور دادستان معدوم میشود.
در کلیه موارد فوق و همچنین در مورد اسباب بازی و ابزار و آلات جرم دادگاه طبق ماده ۵ قانون مجازات عمومی تعیین تکلیف می نماید و اگر قبلاً بفروش رسیده باشد در مورد وجوه حاصل از فروش نیز تعیین تکلیف خواهد کرد. درآمد حاصل از اجرای این ماده بمصرف تأسیس و توسعه و تکمیل آزمایشگاههای تحقیق و کنترل مواد غذایی خواهد رسید.
ماده ۱۵ :کسانیکه مواد مذکور در ماده ۱۴ را خریداری می نمایند باید منحصراً برای مصارفی که از طرف وزارت بهداری یا مؤسسات مسئول دیگر تعیین گردیده معامله نمایند یا بکار برند والا بر حسب مورد به مجازاتهای مذکور در این قانون محکوم خواهند شد.