پروبیوتیک چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

بروز رسانی شد.(پروبیوتیک‌ها و کاهش وزن)

آیا می‌دانید که نسبت باکتری‌‌ها به سلول‌های در بدن شما ۱۰ به ۱ است؟

کاملا درست است و اغلب آنها در روده سکنی گزیده‌اند.

البته نیازی نیست که وحشت کنید، اغلب آنها بی‌ضرر هستند.

وجود این باکتری‌های مفید در روده از مزایای فراوانی برای حفظ سلامت ما برخوردار است.

از جمله این مزایا می‌توان به کاهش وزن، تسهیل گوارش، بهبود عملکرد سیستم ایمنی، پوستی بهتر و کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها اشاره کرد.

همین امر ما را به سوی موضوع مورد نظر یعنی پروبیوتیک‌ها سوق می‌دهد.

پروبیوتیک‌ها به مواد غذایی یا مکمل‌هایی اطلاق می‌شود که حاوی این باکتری‌های مفید باشند و فرض بر این است که سکنی گزیدن این موجودات کوچک میکروسکپی در روده برای ارتقای سلامت بدن می‌باشد.

اهمیت آنها به قدریست که هرچه درباره‌ی آنها بگوئیم اغراق نکرده‌ایم.

مراقبت از روده و باکتری‌های مفیدی که در آن ساکن هستند، شاید یکی از مهمترین اقداماتی قلمداد شود که هر فرد می‌تواند در باب سلامت خود انجام دهد.

پروبیوتیک‌ها چیستند؟

طبق تعاریف رسمی، پروبیوتیک‌ها موجودات زنده‌ی کوچک میکروسکپی هستند که اگر به تعداد کافی توزیع شوند، سلامت را برای میزبان خود به ارمغان می‌آورند.

پروبیوتیک‌ها معمولا باکتری هستند اما نوعی مخمر نیز وجود دارد که عملکردی مشابه با پروبیوتیک‌ها دارد.

پروبیوتیک‌ها را می‌توان با مصرف مکمل‌ها و همچنین برخی مواد غذایی که با فرایند تخمیر باکتریایی تولید شده‌اند، برای بدن تامین نمود.

مواد غذایی حاوی پروبیوتیک عبارتند از ماست، کفیر، کلم رنده شده و آب‌پز شده با سرکه، خمیر سویا، کیمچی و برخی مواد غذایی دیگر.

پروبیوتیک‌ها را نباید با پریبیوتیک‌ها( به ی توجه کنید) اشتباه گرفت، پریبیوتیک‌ها به فیبرهای غذایی اطلاق می‌شود که به تغذیه‌ی باکتری‌های مفید موجود در روده کمک شایانی می‌کنند.

اثبات شده است که در واقع دوجین باکتری پروبیوتیک مختلف وجود دارد که برای حفظ سلامت ما موثرند.

شایع‌ترین گروه‌ها شامل  lactobacillus  و bifidobacterium می‌باشند. در هر گروه، گونه‌های بسیار متنوعی یافت می‌شود و هر کدام از گونه‌ها خصیصه‌های منحصر به فردی دارند.

جالب توجه اینکه، به نظر می‌رسد پروبیوتیک‌های مختلف برای سلامت بخش‌های مختلفی از بدن تلاش می‌کنند. بنابراین انتخاب نوع (انواع) صحیح پروبیوتیک‌ها حیاتیست.

بسیاری از مکمل‌های پروبیوتیک، ترکیبی از انواع مختلف پروبیوتیک‌ها را در یک محصول جای داده‌اند. این نوع از پروبیوتیک‌ها ، پروبیوتیک طیف گسترده یا چند پروبیوتیکی خوانده می‌شوند.

به یاد داشته باشید که گرچه پروبیوتیک‌ها موضوعی جدید هستند اما تحقیقات گسترده و البته سریعی در این زمینه صورت می‌پذیرد.

گرچه شواهد بسیار نوید بخش است اما نتایج قطعی دال بر اثبات تاثیرات پروبیوتیک‌ها در حفظ سلامت افراد و آنچه در این مقاله ذکر شده وجود ندارد.

اهمیت این موجودات کوچک میکروسکپی در روده

تجمع گروهی از موجودات کوچک میکروسکپی در روده، باکتری روده خوانده می‌شوند.

در واقع روده حاوی صدها نوع مختلف از این موجودات کوچک میکروسکپی می‌باشد، و طبق برخی آمار حتی بیش از هزار نوع مختلف.

این موجودات شامل باکتری‌ها، مخمرها و ویروس‌ها می‌شوند. اکثریت عمده‌ی آنها باکتری هستند.

اغلب باکتری‌های روده در روده‌ی بزرگ، آخرین بخش از دستگاه گوارش، یافت می‌شوند.

فعالیت‌های متابولیک باکتری‌های روده در واقع تحت تاثیر آن عضو قرار می‌گیرد. به همین دلیل برخی از دانشمندان باکتری‌های روده را عضو فراموش شده می‌خوانند.

باکتری‌های روده در واقع نقش‌های بسیاری ایفا می‌کنند که برای حفظ سلامت بسیار مهمند.آنها عامل تولید برخی ویتامین‌ها از قبیل ویتامین k و برخی از انواع ویتامین B هستند.

آنها همچنین فیبرها را به زنجیره‌ی کوتاهی از اسیدهای چرب مانند اسید بوتیریک، اسید پروپیونیک و اسید استیک بدل می‌کنند که دیواره‌ی روده را تغذیه می‌کند و اقدامات متابولیک فراوانی انجام می‌دهند.

آنها همچنین سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند و سلامت روده را کنترل می‌کنند. همین امر مانع از تراوشات ناخواسته‌ی مواد به بدن شده و پاسخ‌های سیستم ایمنی بدن را تشدید می‌کند.

با این وجود تمام اعضای روده چندان هم مفید نیستند. برخی خوب و برخی بد هستند.

در واقع باکتری‌های روده نسبت به تهدیدهای مدرن بسیار حساسند و مطالعات حاکی از آن است که باکتری‌های روده‌ای نامتعادل می‌توانند عامل بسیاری از بیماری‌ها باشند.

از جمله این بیماری‌ها می‌توان به مرض چاقی، دیابت نوع ۲، سندرم متابولیک، بیماری‌های قلبی، سرطان روده، آلزایمر، افسردگی و خیلی، خیلی بیماری‌های دیگر اشاره کرد.

پروبیوتیک‌ها( و فیبرهای پریبیوتیک) قادر به حفظ این تعادل هستند، و متضمن صحت عملکرد عضو فراموش شده‌ی بدن ما می‌باشند.

پروبیوتیک‌ها و سلامت دستگاه گوارش

بیشترین مطالعاتی که در زمینه‌ی پروبیوتیک‌ها صورت پذیرفته از منظر سلامت سیستم گوارش بوده.

شواهد قاطعی دال بر ارتباط مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و ابتلا به اسهال وجود دارد.

هنگامی که افراد آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند، به ویژه برای مدت طولانی، حتی پس از ریشه‌کن شدن عفونت اغلب برای مدت طولانی دچار اسهال می‌شوند.

علت آن واضح است، آنتی‌بیوتیک‌ها بسیاری از باکتری‌های طبیعی روده که مسئول حفظ توازن باکتری‌ها بودند را نیز از بین برده‌اند و همین امر سبب می‌شود تا باکتری‌های بد رونق بگیرند.

چندین و چند مطالعه در این زمینه شواهد قاطعی دال بر نقش مکمل‌های پروبیوتیک برای درمان اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک ارائه می‌دهد.

همچنین مشخص شده که پروبیوتیک‌ها برای شایع‌ترین بیماری گوارشی یعنی سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر نیز مفیدند. آنها قادر به کم کردن گاز، نفخ، یبوست، اسهال و دیگر علائم سندرم روده‌ی تحریکپذیر هستند.

برخی از مطالعات دال بر آن است که پروبیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌های‌ التهاب روده از قبیل سندرم کرون و زخم‌های روده نیز بسیار نافع هستند.

همچنین پروبیوتیک‌ها برای مقابله با عفونت‌های شکمی موسوم به helicobacter pylori که عامل اصلی زخم معده و سرطان معده هستند، بسیار موثر عمل می‌کنند.

چنانچه دائما از مشکلات گوارشی رنج می‌برید و ظاهرا امکان خلاصی از آن برایتان وجود ندارد، بهتر است مصرف مکمل‌های پروبیوتیک را مد نظر داشته داشته باشید.

دیگر مزایای پروبیوتیک‌ها بر سلامت

بیان تمام مزایای باورنکردنی پروبیوتیک‌ها بسیار فراتر از آنچه در این مقاله گنجانده شده، می‌باشد.

با این وجود ذکر برخی از آنها خالی از لطف نیست:

التهاب: مشخص شده که پروبیوتیک‌ها موجب کاهش التهابات دائم که عامل اصلی بسیاری از بیماری‌ها هستند، می‌شوند.

افسردگی و اضطراب: شواهد دال بر آن است که مصرف پروبیوتیک strains lactobacillus helveticus و bifidobacterium langum علائم اضطراب و افسردگی را در افرادی که دچار افسردگی بالینی هستند، کاهش می‌دهد.

کلسترول خون: برخی از پروبیوتیک‌ها شاخص مجموع کلسترول و کلسترول مضر را کاهش می‌دهند.

فشار خون: مشخص شده که پروبیوتیک‌ها موجب کاهش نسبی فشار خون می‌گردند.

عملکرد سیستم ایمنی: برخی از پروبیوتیک‌ها عملکرد سیستم ایمنی بدن را بهبود بخشیده و منجر به کاهش حمله‌ی عفونت‌ها از قبیلسرماخوردگی شایع به بدن می‌گردند.

سلامت پوست: شواهدی دال بر اینکه مصرف پروبیوتیک‌ها برای درمان آکنه، التهابات پوستی، اگزما و دیگر بیماری‌های پوستی مفید است، وجود دارد.

تمام این نکات تنها نوک قله‌ی کوه یخی بود که ما برایتان ذکر نمودیم( گوشه‌ی کوچکی از فواید پروبیوتیک‌ها). پروبیوتیک‌ها همواره مود مطالعه قرار می‌گیرند و اثبات می‌شود که آنها برای درمان بسیاری از بیماری‌ها نافع هستند.

عوارض جانبی مصرف پروبیوتیک‌ها چه هستند؟

عموما امکان مصرف پروبیوتیک‌ها برای همه افراد وجود دارد و اغلب کاملا سالم تلقی می‌شوند.

با این وجود، در روزهای ابتدایی مصرف پروبیوتیک‌ها ممکن است عوارض جانبی آن به شکل مشکلات گوارشی نمایان شود. این عوارض شامل گاز و درد ملایمی در شکم رخ می‌نمایاند.

پس از سپری شدن این دوره‌ی تطبیق، سیستم گوارشی شما بهتر از قبل عمل خواهد نمود.

برای افرادی که سیستم ایمنی بدنشان با مشکلاتی از قبیل ایدز و برخی بیماری‌های عفونی دیگر درگیر است، مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند خطرناک بوده و حتی منجر به بروز عفونت‌های بیشتر شود.

چنانچه از بیماری عفونی خاصی رنج می‌برید پیش از مصرف مکمل‌های پروبیوتیک با پزشک خود مشورت نمائید.

بهترین مکمل‌های پروبیوتیک کدامند؟

امروزه بیش از صد نوع مختلف مکمل پروبیوتیک در دسترس افراد وجود دارد.

چنانچه از بیماری خاصی رنج می‌برید و برای درمان تمایل به مصرف پروبیوتیک‌ها دارید، باید در انتخاب آن دقت کرده و نوع مناسب آن را برگزینید.

اطمینان حاصل نمائید که از کارخانه‌های معتبر این محصولات را خریداری می‌کنید. مکمل‌های غذایی کارخانه‌های نامعتبر اغلب حاوی آنچه بر روی برچسب‌های آنها ذکر شده نیستند.

طبق اعلان نتایج یکی از مطالعات انجام شده در این زمینه بهتر است مکمل‌های پروبیوتیک را پیش یا همراه وعده‌ی غذایی خود که حاوی چربیست میل کنید.

بعلاوه، به طور حتم از دستورالعمل روی بسته‌بندی پیروی کنید. به یاد داشته باشید که برخی از محصولات را باید در یخچال نگهداری نمود.

حفظ سلامت روده بسیار فراتر از آن است که تنها با مصرف پروبیوتیک‌ها تامین گردد.

فعالیت‌های روزانه‌ی شما در حفظ سلامت آن حائز اهمیت است.

مشخص شده فاکتورهایی از قبیل سبک زندگی، به ویژه غذاهایی که می‌خورید بر باکتری‌های روده تاثیر می‌گذارند.

سبک زندگی سالم، خواب کافی و خوردن غذاهای طبیعی که حاوی مقادیر فراوانی فیبر باشند، کلید حفظ سلامت است.

در بسیاری از موارد، غذاها و مکمل‌های حاوی پروبیوتیک نیز برای حفظ سلامت بسیار موثرند.

مصرف آنها سیستم گوارش بدنم را بهبود بخشیده و احساس می‌کنم که سطح انرژی و تعقلم افزایش یافته است.

اکنون احساس می‌کنم که مصرف پروبیوتیک‌ها در زمره‌ی عناصر حیاتی برای حفظ سلامت کامل نقش مهمی دارند.

پروبیوتیک و کاهش وزن

باکتری‌های روده‌ای افراد چاق متفاوت از باکتری‌های روده‌ای افراد لاغر است.

مطالعات بر روی حیوانات نشان داد که پیوند مدفوع حیوانات لاغر می‌تواند موجب کاهش وزن حیوانات چاق گردد.

به همین علت، بسیاری از دانشمندان بر این باورند که باکتری‌های روده‌ای در تعیین میزان چربی بدن نقش به سزایی دارند.

گرچه این امر مستلزم مطالعات بیشتری در این زمینه است، اما برخی از ویژگی‌های پروبیوتیک‌ها به کاهش وزن کمک شایانی می‌نمایند.

تاثیرگذارترین مطالعه در این زمینه در سال ۲۰۱۳ منتشر شد. این مطالعه متشکل از ۲۱۰ شرکت‌کننده بود که همه‌ی آنها از تجمع چربی در ناحیه‌ی شکمی رنج می‌برند.

در این مطالعه مصرف پروبیوتیک lactobacillus gasseri به مدت ۱۲ هفته موجب از دست رفتن ۸.۵٪ از چربی شکمی شرکت‌کنندگان شد.

هنگامی که شرکت‌کنندگان مصرف پروبیوتیک را متوقف نمودند، ظرف ۴ هفته چربی شکمی آنها به حالت اولیه بازگشت.

همچنین شواهدی مبنی بر مصرف lactobacillus rhamnosus و bifidobacterium lactis و ارتباط آنها با کاهش وزن و پیشگیری از چاقی وجود دارد.

با این وجود پیش از هرگونه اظهار نظر قطعی در این زمینه باید تحقیقات بیشتری صورت پذیرد.

همچنین طبق مطالعات انجام شده بر روی حیوانات مشخص شد که برخی ویژگی‌های پروبیوتیکی منجر به افزایش وزن می‌گردد و نه کاهش آن.

منبع: مجله سلامت